Đái tháo đường là một bệnh lý khá phổ biến trên toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng triệu người. Việc hiểu các tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường sớm rất quan trọng để bắt đầu điều trị kịp thời và giảm nguy cơ phát triển các biến chứng nguy hiểm.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về tầm quan trọng của việc chẩn đoán đái tháo đường sớm, các tiêu chuẩn chẩn đoán và những biến chứng có thể xảy ra nếu không chẩn đoán đái tháo đường kịp thời.
Mục Lục
Tầm quan trọng của việc chẩn đoán đái tháo đường sớm
Việc chẩn đoán đái tháo đường sớm đóng vai trò then chốt trong việc quản lý bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Từ đó, người bệnh có thể thay đổi lối sống và tuân thủ chế độ dinh dưỡng phù hợp để kiểm soát mức đường trong máu.
Người bệnh đái tháo đường type 2 nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm có nguy cơ bị bệnh tim như động mạch vành, đột quỵ và bệnh mạch máu ngoại biên cao hơn hẳn. Không chỉ vậy, nguy cơ bị rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp và béo phì cũng tăng cao đáng kể.
Chính vì thế, việc phát hiện sớm bệnh đái tháo đường tuýp 2 rất quan trọng. Giúp giảm bớt gánh nặng điều trị, giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh và phòng chống hiệu quả những biến chứng mãn tính nặng nề.
Các triệu chứng của đái tháo đường có thể rất khó nhận biết ở giai đoạn đầu, khiến cho nhiều người bệnh không nhận ra. Tuy nhiên, những dấu hiệu như thèm ăn, uống nước nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi, hay đau đầu có thể là những dấu hiệu cảnh báo cho bệnh đái tháo đường.
Vì vậy, theo bác sĩ thì 6 tháng đến 1 năm bạn nên khám sức khỏe tổng quát một lần, hoặc thường xuyên hơn tùy vào tuổi tác, tiền sử bệnh. Đặc biệt, đối với những người có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 cao cũng nên chủ động theo dõi các chỉ số liên quan đến đường huyết.
Cùng DIAB tham gia một bài kiểm tra nhỏ TẠI ĐÂY, để xem bạn có thuộc nhóm có nguy cơ mắc đái tháo đường cao hay không nhé:
Các tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường
Theo Hiệp Hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường dựa vào 1 trong 4 tiêu chuẩn sau đây:
Kiểm tra mức đường huyết ngẫu nhiên
Đôi khi các bác sĩ sẽ sử dụng xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên để chẩn đoán đái tháo đường. Bạn có thể kiểm tra bất cứ lúc nào và không cần phải nhịn ăn trước. Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên thường thực hiện bằng cách chích đầu ngón tay để lấy 1 giọt máu.
Mức đường huyết ≥ 200 mg/dL (hay 11,1 mmol/L) trong hai lần kiểm tra khác nhau được coi là bất thường và có thể được chẩn đoán là đái tháo đường.
Kiểm tra mức đường huyết khi đói (fasting plasma glucose: FPG)
Nếu mức đường huyết của bạn ≥ 126 mg/dL (hay 7 mmol/L) khi không ăn uống trong ít nhất 8 giờ (có thể uống nước lọc, nước đun sôi để nguội), bạn có thể bị đái tháo đường.
Kiểm tra đường huyết HbA1c
Xét nghiệm HbA1c phải được thực hiện ở phòng thí nghiệm được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế. Xét nghiệm HbA1c dùng để đo mức đường huyết trung bình của một người trong 2-3 tháng.
Thông thường, insulin được sản xuất bởi tuyến tụy để chuyển đổi glucose từ thức ăn thành năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu thiếu insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả, glucose sẽ bám vào protein hemoglobin trong tế bào hồng cầu.
Khi tế bào hồng cầu vận chuyển oxy đi khắp cơ thể, glucose cũng đi theo. Tế bào hồng cầu có tuổi thọ 2-3 tháng, vì vậy xét nghiệm HbA1c nên được thực hiện hàng quý và mỗi năm có thể xét nghiệm từ 2-4 lần.
Nếu kết quả A1C của bạn là 6,5% hoặc cao hơn, bạn có thể bị đái tháo đường.
Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống
Một tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường hiệu quả khác là nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống. Đây là một phương pháp kiểm tra việc sử dụng đường glucose – một chất cung cấp năng lượng quan trọng cho hoạt động sống của cơ thể.
Bạn sẽ nhịn đói từ nửa đêm trước khi làm nghiệm pháp, sau đó dùng với 75g glucose, hòa tan trong 250-300ml nước, uống trong 5 phút. Lưu ý, trong 3 ngày trước xét nghiệm bạn nên ăn khẩu phần có khoảng 150-200 gam carbohydrate mỗi ngày.
Nếu kết quả ≥ 200 mg/dL (hay 11,1 mmol/L) bạn được chẩn đoán đái tháo đường.
Ngoài ra, nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống được thực hiện khá phổ biến để kiểm tra đái tháo đường thai kỳ.
Hướng dẫn chẩn đoán đái tháo đường theo Bộ Y Tế 2023
Những biến chứng có thể xảy ra nếu không chẩn đoán đái tháo đường kịp thời
Nếu không chẩn đoán đái tháo đường kịp thời, có thể xảy ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số biến chứng của đái tháo đường:
Biến chứng tim mạch
Đái tháo đường có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch như đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh mạch vành. Đường huyết cao kéo dài có thể gây tổn thương mạch máu và gây ra sự hình thành các cặn bã trong mạch máu.
Biến chứng thần kinh
Bên cạnh các bệnh về tim mạch, đái tháo đường có thể gây ra tổn thương thần kinh, gọi là đái tháo đường thần kinh. Điều này có thể dẫn đến đau thắt lưng, đau tay và chân, nhức mỏi cơ bắp, mất cảm giác. Trong trường hợp nghiêm trọng hơn có thể gây khó khăn trong hoạt động hàng ngày.
Biến chứng thị lực
Đái tháo đường có thể làm suy giảm thị lực và gây ra các vấn đề về mắt như đục thủy tinh thể, đục mắt đen, bệnh đục mạc và thậm chí gây mất thị lực.
Biến chứng thận
Khi mức đường huyết cao kéo dài và không được kiểm soát, các mạch máu nhỏ trong thận bị tổn thương. Điều này gây ra sự suy giảm chức năng và tổn thương cấu trúc của các đơn vị chức năng của thận.
Không chỉ vậy, đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu của suy thận và có thể dẫn đến bệnh thận mãn tính. Nghiêm trọng hơn sẽ cần thiết phải tiến hành điều trị thay thế chức năng thận như xử lý thay thế thận hoặc ghép thận.
Biến chứng chân
Đái tháo đường có thể gây tổn thương dây thần kinh và mạch máu của chân, dẫn đến vấn đề chân như viêm mủ, loét chân, bỏng, và trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể gây thủ thuật cắt chi.
Để tránh những biến chứng nghiêm trọng, điều quan trọng là chẩn đoán đái tháo đường sớm từ đó theo dõi mức đường huyết, duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn.
Chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp cho người bệnh đái tháo đường
Tiến sĩ Santosh B, tại bệnh viện Bangalore Baptist Hospital cho biết: “Bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên, những người mắc bệnh tiểu đường có thể cải thiện insulin và kiểm soát đường huyết, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào thuốc hoặc tiêm insulin”.
Chế độ ăn uống phù hợp cho người bệnh đái tháo đường
Một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm thực phẩm với đầy đủ chất dinh dưỡng với lượng vừa phải. Những người bệnh đái tháo đường nên đảm bảo các nhóm thực phẩm sau trong chế độ ăn uống:
– Nhóm thực phẩm giàu chất xơ: Bông cải xanh, cà rốt, rau xanh, ớt và cà chua
– Nhóm thực phẩm giàu vitamin: Cam, dưa, quả mọng, táo, đu đủ,…
– Ngũ cốc: Ngũ cốc nguyên hạt, như lúa mì, gạo, yến mạch, bột ngô, lúa mạch và hạt diêm mạch.
– Thực phẩm giàu protein : thịt gà, cá, thịt nạc, các loại hạt và đậu phộng, trứng, đậu, đậu khô như đậu xanh và đậu phụ.
– Các sản phẩm từ sữa không béo : sữa yến mạch, sữa hạnh nhân, sữa chua, sữa ít béo.
Hiện nay vẫn còn một số quan niệm sai lầm về chế độ ăn cho bệnh nhân đái tháo đường được nhiều người truyền tai nhau đó là:
– Người bị bệnh đái tháo đường chỉ nên ăn miến dong, không ăn cơm: điều này hoàn toàn không chính xác. Bởi miến dong có chỉ số đường huyết là 95 cao hơn gạo trắng là 83.
– Bệnh nhân đái tháo đường cần dừng ăn tinh bột: tuy nhiên chế độ ăn cho bệnh nhân đái tháo đường không nên dừng ăn tinh bột, mà cần cân đối lượng tinh bột trong ngày để cung cấp từ 45 – 55% năng lượng cho cơ thể.
– Bệnh nhân đái tháo đường có thể ăn mì tôm thay cơm: điều này sai hoàn toàn vì mì tôm cũng nằm trong nhóm thực phẩm chứa nhiều bột đường.
Trên thực tế, bên cạnh việc tạo dựng thói quen như ăn uống lành mạnh, vận động phù hợp để thay đổi lối sống hiệu quả và bền vững, người bệnh cần được trang bị kiến thức và sự đồng hành, hướng dẫn từ các chuyên gia.
Tại DIAB, đã có sẵn đội ngũ bác sĩ, chuyên gia, huấn luyện viên sức khỏe được đào tạo bài bản và dày dặn kinh nghiệm đang sẵn sàng xây dựng chế độ dinh dưỡng, vận động phù hợp với sở thích, hoàn cảnh sống của bạn.
Với kinh nghiệm đồng hành cùng hơn 40 bệnh viện lớn, uy tín và 2.000 người bệnh đái tháo đường, tiền đái tháo đường thay đổi lối sống. DIAB cam kết cải thiện HbA1c, cân nặng, sức khỏe tinh thần và ổn định đường huyết chỉ sau 12 tuần tham gia.
Tham gia ngay chương trình Sống khỏe cùng Đái tháo đường cùng với hành động để sống vui khoẻ hơn mỗi ngày với lối sống lành mạnh và phù hợp với bạn nhất.
Tạo thói quen tập luyện dành cho người đái tháo đường
Ngoài chế độ ăn uống, tập luyện cũng rất quan trọng trong việc kiểm soát đái tháo đường. Tập luyện giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm mức đường trong máu và tăng cường sức khỏe chung của người bệnh.
Tuy nhiên, trước khi bắt đầu tập luyện, người bệnh cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết được mức độ tập luyện phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.
Các hoạt động tập luyện như đi bộ, chạy bộ, bơi lội và tập thể dục nhẹ nhàng được coi là tốt cho người đái tháo đường. Đặc biệt cần phải lưu ý để tránh các hoạt động quá căng thẳng hoặc quá mệt mỏi, có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe.
Kết luận
Trên đây là những thông tin cơ bản về tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường, tầm quan trọng của việc chẩn đoán sớm và chế độ ăn uống, tập luyện phù hợp cho người bệnh. Lưu ý nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để có chẩn đoán và quản lý tốt nhất cho tình trạng sức khỏe của bạn.
